سیستم جفت‌گیری
سیستم جفت‌گیری (به انگلیسی: Mating system)، روشی است که در آن یک گروه در رابطه با رفتار جنسی ساختار می‌یابد. معنای دقیق بستگی به زمینه دارد. دربارهٔ جانوران، این اصطلاح توصیف می‌کند که کدام نر و ماده در چه شرایطی جفت می‌شود. سیستم‌های شناخته‌شده شامل تک‌همسری، چندهمسری (که شامل چندزنی، چندشوهری و چندهمسری درهم می‌شود) و هرزگی، که همگی سبب نتایج متفاوتی در گزینش همسر می‌شوند و بنابراین، این سیستم‌ها بر شیوهٔ کارکرد گزینش جنسی در گونه‌هایی که آنها را انجام می‌دهند، تأثیر می‌گذارند. در گیاهان، این اصطلاح به درجه و شرایط لقاح بیرونی اشاره دارد. در زیست‌شناسی اجتماعی انسانی، این اصطلاحات به شکل‌گیری روابطی مانند ازدواج گسترش داده شده‌است.
در گیاهان
[ویرایش]سیستم‌های جفت‌گیری اولیه در گیاهان عبارتند از: لقاح بیرونی متقاطع، خودگشنی (خودباروری) و نامیختگی (تولیدمثل غیرجنسی بدون باروری، اما تنها زمانی که با تغییر کارکرد جنسی ایجاد شود). سیستم‌های جفت‌گیری آمیخته، که در آن گیاهان از دو یا حتی هر سه سیستم جفت‌گیری استفاده می‌کنند، نامعمول نیستند.
تعدادی مدل برای توصیف پارامترهای سیستم‌های جفت‌گیری گیاهان استفاده شده‌است. مدل پایه مدل جفت‌گیری آمیخته‌است که بر این فرض استوار است که هر باروری یا خودبارور یا باروری متقاطع کاملاً تصادفی است. مدل‌های پیچیده‌تر این فرض را تسهیل می‌کنند. برای مثال، مدل خودسازی مؤثر تشخیص می‌دهد که جفت‌گیری ممکن است بین جفت‌های گیاهان نزدیک به هم نسبت به جفت‌هایی از گیاهان دوردست رایج‌تر باشد.
در جانوران
[ویرایش]در زیر برخی از سیستم‌های جفت‌گیری به‌طور کلی در جانوران شناخته شده‌است:
- تک‌همسری: یک نر و یک ماده رابطه جفت‌گیری انحصاری دارند. اصطلاح «پیوند جفتی» اغلب بر این دلالت دارد. این با ترکیب گروه یک مرد و یک زن وابستگی دارد. تک‌همسری دو نوع است: نوع ۱ که اختیاری است و نوع ۲ که اجباری است. تک‌همسری اختیاری زمانی رخ می‌دهد که تراکم بسیار کمی در یک گونه وجود داشته باشد. این بدان معنی است که جفت‌گیری تنها با یک عضو از جنس مخالف رخ می‌دهد، زیرا نر و ماده بسیار از هم فاصله دارند. هنگامی که یک زن برای داشتن بستر نیاز به کمک همنوعان دارد، این یک تک‌همسری اجباری است. با این حال، با این، گنجایش برد زیستگاه کوچک است، بنابراین تنها یک ماده می‌تواند در زیستگاه تولیدمثل کند.[۱]
- چندهمسری: سه نوع شناخته شده دارد:
- چندزنی (رایج‌ترین سیستم جفت‌گیری چندهمسری در مهره‌دارانی که تاکنون مطالعه شده‌است): یک نر با دو یا چند ماده رابطه انحصاری دارد. این با ترکیب گروهی یک مرد و چند زن وابستگی دارد. بسیاری از کلنی‌های چندساله Vespula squamosa (جلیقه‌زرد جنوبی) چندزنه هستند.[۲] انواع مختلفی از چندزنی وجود دارد، مانند چندزنی جفت‌یابی و چندزنی دفاع از منابع. پروانه‌های خاکستری (Hipparchia semele) در چندزنی دفاع از منابع شرکت می‌کنند، جایی که ماده‌ها بر اساس بهترین مکان تخم‌گذاری، نر سرزمینی را انتخاب می‌کنند.[۳] اگرچه بیشتر جانوران تنها یکی از این راهبردها را برمی‌گزینند، برخی از آنها راهبردهای ترکیبی مانند گونه‌های زنبور عسل، زنبور درودگر جنوبی را نشان می‌دهند.[۴]
- چندشوهری: یک زن با دو یا چند مرد رابطه انحصاری دارد. این بسیار نادر است و با ترکیب‌های گروهی چند مرد و چند زن وابستگی دارد. چندشوهری ژنتیکی در برخی از گونه‌های حشرات مانند Apis mellifera (زنبور عسل غربی) یافت می‌شود که در آن یک ملکه باکره در طول پرواز عروسی خود با چندین زنبورهای نر جفت می‌شود، در حالی که هر زنبوز نر یک بار بلافاصله پس از جفت‌گیری می‌میرد. سپس ملکه اسپرم جمع‌آوری‌شده از این چندین جفت‌گیری‌ها را در اسپرماتکا ذخیره می‌کند تا از آن برای بارور کردن تخم‌ها در تمام طول عمر باروری‌اش استفاده کند.
- چندزن‌شوهری: یک تغییر جزئی از این است که در آن دو یا چند مرد با دو یا چند زن رابطه انحصاری دارند. لازم نیست تعداد نرها و ماده‌ها برابر باشد و در گونه‌های مهره‌دارانی که تاکنون مورد مطالعه قرار گرفته‌اند، معمولاً تعداد نرها کمتر است. این با ترکیب‌های گروهی چند مرد و چند زن وابستگی دارد.
- بی‌بندوباری جنسی: عضوی از یک جنس در گروه اجتماعی با هر عضوی از جنس مخالف جفت می‌شود. این نوع با ترکیب گروهی چند مرد و چند زن وابستگی دارد.
درگیری جنسی بین افراد از جنس‌های مختلف رخ می‌دهد که نیازهای جداگانه یا متضادی برای موفقیت بهینه جفت‌گیری دارند. این تضاد ممکن است به سازگاری‌های رقابتی و سازگاری مشترک یک یا هر دو جنس برای حفظ فرآیندهای جفت‌گیری که برای آن جنس سودمند است سبب شود.[۵] تعارض جنسی درون لوکوس و تعارض جنسی برون‌لوکوس تأثیر ژنتیکی پشت درگیری جنسی را توصیف می‌کنند و اکنون به عنوان اساسی‌ترین شکل درگیری جنسی شناخته می‌شوند.[۶]
در انسان
[ویرایش]در مقایسه با مهره‌داران دیگر، که در آن گونه‌ها معمولاً یک سیستم جفت‌گیری واحد دارند، انسان‌ها تنوع زیادی از خود نشان می‌دهند. تفاوت انسان‌ها با داشتن ازدواج‌های رسمی که در برخی فرهنگ‌ها شامل مذاکره و ترتیب بین بستگان بزرگ‌تر است. با توجه به دودیسی جنسی (بخش جانوران در بالا ببینید)، انسان‌ها در گروه متوسط با تفاوت‌های جنسی متوسط در اندازه بدن اما با بیضه‌های نسبتاً بزرگ قرار دارند که نشان‌دهنده رقابت نسبتاً پیاپی اسپرم در جوامع انسانی تک‌همسری و چندجنسی است. یک برآورد این است که ۸۳ درصد از جوامع بشری چندزنی، ۰٫۰۵ درصد چندشوهری و بقیه تک‌همسر هستند. حتی آخرین گروه ممکن است حداقل تا اندازه‌ای از نظر ژنتیکی چندزنی باشند.[۷]
از دیدگاه فرگشتی، زنان بیشتر آمادگی انجام تک‌همسری را دارند، زیرا موفقیت باروری آنها بر اساس منابعی است که می‌توانند از طریق تولیدمثل به دست آورند تا تعداد فرزندانی که تولید می‌کنند. با این حال، مردان بیشتر احتمال دارد که چندهمسری را انجام دهند، زیرا موفقیت باروری آنها بر اساس تعداد فرزندانی است که تولید می‌کنند، نه هر نوع سود به دست‌آمده از سرمایه‌گذاری والدین.
برخی پیشنهاد کرده‌اند که این عوامل کالبدشناختی نشان‌دهنده درجه‌ای از رقابت اسپرم هستند، اگرچه از آنجایی که سطوح بی‌حسی ژنتیکی و اجتماعی در فرهنگ‌ها بسیار متفاوت است،[۸] این شواهد کاملاً قطعی نیست.
در بندپایان
[ویرایش]مگس میوه
[ویرایش]مگس‌های میوه مانند A. suspensa چندهمسری را نشان داده‌اند. نرها اغلب ماده‌ها را از طریق نشانه‌گذاری به جایی که قرار می‌گیرند جذب می‌کنند و فرومون‌های موجود در هوا را از نوک شکم خود برای نشانه‌گذاری و دفاع از برگ‌های جداگانه آزاد می‌کنند.[۹]
منابع
[ویرایش]- ↑ Kleiman, Devra G (1977). "Monogamy in Mammals". The Quarterly Review of Biology. 52 (1): 39–69. doi:10.1086/409721. PMID 857268.
- ↑ Pickett, K. M. , Osborne, D. M. , Wahl, D. , and Wenzel, J. W. (2001). "An Enormous Nest of Vespula squamosa from Florida, the Largest Social Was Nest Reported from North America, with Notes on Colony Cycle and Reproduction", "Journal of the New York Entomological Society", 2001.
- ↑ Dreisig, H. (1995-02-01). "Thermoregulation and flight activity in territorial male graylings, Hipparchia semele (Satyridae), and large skippers, Ochlodes venata (Hesperiidae)". Oecologia. 101 (2): 169–176. Bibcode:1995Oecol.101..169D. doi:10.1007/BF00317280. ISSN 0029-8549. PMID 28306787.
- ↑ McAuslane, H. J.; Vinson, S. B.; Williams, H. J. (1990-06-01). "Change in mandibular and mesosomal gland contents of maleXylocopa micans (Hymenoptera: Anthophoridae) associated with mating system". Journal of Chemical Ecology. 16 (6): 1877–1885. doi:10.1007/BF01020501. ISSN 0098-0331. PMID 24263991.
- ↑ Parker, G. A. (28 February 2006). "Sexual conflict over mating and fertilization: an overview". Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences. 361 (1466): 235–259. doi:10.1098/rstb.2005.1785. PMC 1569603. PMID 16612884.
- ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref> غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام:0وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ The Oxford Handbook of Evolutionary Psychology, Edited by Robin Dunbar and Louise Barret, Oxford University Press, 2007, Chapter 30 Ecological and socio-cultural impacts on mating and marriage systems by Bobbi S. Low
- ↑ Marlowe, Frank W. (August 2003). "The Mating System of Foragers in the Standard Cross-Cultural Sample" (PDF). Cross-Cultural Research. 37 (3): 282–306. doi:10.1177/1069397103254008. Archived from the original (PDF) on 2014-03-02. Retrieved 2014-02-26.
- ↑ Shelly, Todd E. (September 2004). "Scent Marking by Males of the Mediterranean Fruit Fly, Ceratitis capitata (Diptera: Tephritidae)". Journal of Insect Behavior. 17 (5): 709–722. doi:10.1023/b:joir.0000042551.10590.d2. ISSN 0892-7553.